De industrie wilde het Fillmore album ontzettend geil aanprijzen
By Jip Golsteijn
Zappa wordt wel een beschouwd als een diktator, een soort John Mayall. Maar zeg het maar niet tegen hem. Zappa reageert voor zijn doen zeer fel. "Kijk", zegt hij, "het moet nou maar eens uit zijn met dat gelul. Ik ben helemaal geen Amerikaanse John Mayall. Ik heb nog nooit iemand ontslagen, omdat ik dat zo leuk vond. Ik heb – als ik iemand ontsloeg – nooit op eigen houtje gehandeld, maar altijd overlegd met de groep. En het had verdomd weinig ge-scheeld of ik had helemaal nooit iemand ontslagen. Eenmaal heb ik er iemand uitgegooid omdat hij meestal te stoned was om op te treden, een andere keer heb ik iemand uit de groep gezet, omdat de anderen gek van die jongen. werden en de prestaties duidelijk beneden het niveau kwamen dat ik als minimum hanteer. De rest is altijd uit zichzelf weggegaan."
De stemming wordt na deze uitbarsting weer zoals hij was: relaxed. Zappa, als een soort toegift: "lk ben ook helemaal niet haatdragend tegen ex-leden van de groep. Er zijn inmiddels wel zo'n 25 exMothers of Invention, met wie ik goed kan opschieten. Als het zo uitkomt kunnen ze stuk voor stuk hun plaats weer innemen. Neem b.v. Don Preston. Die heeft de groep vijf keer verlaten en is zes keer weer teruggekomen".
Hoe ging het nu precies met Jeff Simmons?
Zappa: "Jeff Simmons is een geweldige bassist, dat zal iedereen wel duidelijk zijn geworden tijdens de Europese toernee. Maar ik vond dat hij nog een ander talent had: Hij was een komediant. En dat wilde ik uitbuiten, vooral omdat i.k nogal wat visuele elementen in de show heb. Dus liet ik hem Rudolph the Rendeer spelen, wat altijd een enorm succes is geweest. Aanvankelijk had hij helemaal geen bezwaren, maar na een tijdje kreeg ik te horen dat hij een heavy bassist was en geen clown. Toen wist ik wel uit welke hoek de wind waaide, want kort daarvoor had Jeff's vrouw ook al zoiets tegen mij gezegd. Zijn vrouw bleef natuurlijk zeuren dat hij zich niet door mij moest laten misbruiken en uit de groep moest gaan. Jeff vertelde mij dat eerlijk en zei dat hij serieus overwoog om voor zichzelf te gaan beginnen. Ik zei toen: kan je dat conflict in de film niet spelen? Dat wilde hij wel. Ik bedacht toen in de Londense Pinewoodstudio's, waar wij opnamen, een soort verhaaltje dat op de situatie sloeg. Jeff zit in een hotelkamer te peinzen en wordt verscheurd door twijfel. Zijn goede geweten zegt hem in de groep te blijven, maar zijn slechte geweten zegt hem dat hij door Zappa voor gek wordt gezet en dat hij weg moet om de echte heavy bassist te worden, die hij eigenlijk is. Toen Jeff hoorde wat nu precies de bedoeling was, werd hij helemaal bleek, want hij vatte het op als een steek onder water. Terwijl hij toch precies wist wat de bedoeling was. Kort daarop ging hij toch maar weg. Uitgerekend op een moment dat wij hem eigenlijk niet konden missen, zo midden in de opnames. Uiteindelijk hebben wij besloten Jeff's aandeel voor een gedeelte te animeren. Voor een ander gedeelte is de rol overgenomen door Martin Liquort, de chauffeur van Ringo Starr, die uiterlijk wel iets van Jeff wegheeft. In die scenes waar Jeff bas speelt staat Martin wat op de achtergrond met een gitaar in zijn hand, die hij eigenlijk niet bespelen kan."
Ben je zelf tevreden over "200 Motels?"
Zappa: "Het is natuurlijk heel anders geworden dan ik het mij had voorgesteld. Maar een mens moet genoegen nemen met wat er voor hem realiseerbaar is. Meer dan wat ik nu heb gemaakt zit er gewoon niet in; het is trouwens lang niet slecht volgens mij".
Wat is er eigenlijk terecht gekomen van het plan om tweehonderd muzikanten te gebruiken?
Zappa: "Nou, nog heel wat hoor. Wij hebben uitstekend gewerkt met het grootste deel van het London Royal Philharmonic Orchestra. 69 man orkest en 20 man koor. Zeer imponerend. Uitstekende muzikanten, maar swingen is er niet bij natuurlijk. Klassieke muzikanten versieren alles en spelen in ronde hoeken als je begrijpt wat ik bedoel".
Ik heb de indruk dat je, tegenwoordig wat minder met de autoriteiten overhoop ligt.
Zappa: "Dat is maar gedeeltelijk juist. Ja, het is niet meer wat het geweest is, die tegenwerking. Toen wij "Uncle Meat" hadden opgenomen werd de plaat om één enkel zinnetje (het befaamde "Suzie Creamcheese, what's gone into you) op bijna alle stations geboycot. Op de Fillmore-elpee komt van alles voor dat veel "erger" is, maar die wordt gewoon gedraaid en mag overal worden verkocht. Het is toch allemaal een tikje gluiperig gegaan, hoor. Aan de ene kant tonen ze zich zeer geschokt en vinden ze alles ohsceen.
Maar de industrie wilde wel per TV-spot het Fillmore-album ontzettend geil aanprijzen. Dat vond ik zo wanstaltig hypocriet dat ik er meteen een stokje voor gestoken heb".
Dus je mag tegenwoordig wel vrij op de TV?
Zappa: "Jazeker, in de David Frost Show nog wel, ons nationale TV-status-symbool. Dat is ook een verhaal apart. Toen ik al in de stoel zat ontdekte ik dat het de bedoeling was dat ik een paar verhaaltjes zou vertellen. Zo in de geest van: wat is het leukste dat U heeft meegemaakt, meneer Zappa? Dat verdomde ik. Tenslotte kwam de floormanager aandragen met een lijst van 40 vragen, die Frost had opgesteld. Uitstekende vragen. Maar toen puntje bij paaltje kwam werden er maar twee van gesteld. De rest werd toch weer ge·· ouwehoer van het ergste soort. Men is kennelijk nog steeds van mening dat ik er op uit ben zoveel mogelijk obsceniteiten te spuien als ik eenmaal de kans krijg. "
Je hebt onlangs met John Lennon gespeeld. Hoe ging dat?
Zappa: "Ik had een interview met Howard Smith van de Village Voice. Aan het eind daarvan zei hij opeens: ik zou je graag voor willen stellen aan een paar vrienden van mij. Echte fans. Toen ging de deur open en daar kwamen John en Yokn binnen. Wij zeiden elkaar hartelijk gedag. Het was de eerste keer dat wij elkaar ontmoetten. Howard trok zich teleurgesteld terug, die dacht waarschijnlijk dat wij alledrie zouden flippen van pure opwinding. Maar dat doen popmuzikanten minder dan journalisten willen denken. John en ik hebben een hele tijd over mu niek zitten praten en wij konden het samen uitstekend vinden. Ik stelde voor dat wij samen iets op het podium zonden doen. Hij zei eerst: dat kan ik niet doen. Ik pas helemaal niet in het orkest. Yoko heeft hem toen geprovoceerd. Eerst zo van: "John, dat kan je helemaal niet. Daar speel je niet goed genoeg voor." Maar daar was hij niet mee te vangen. Toen zei ze later tegen mij, toen wij even alleen waren: "lk ga op het podium wel even een potje staan gillen. Daar heeft John een geweldige hekel aan en als ik nou maar volhoudt dan komt zijn hele muzikantenziel in opstand en dan doet hij wel wat met jullie." En zo gebeurde het 's avonds precies. Het publiek werd helemaal gek. Een jofel concert.
Twee nummers hebben wij samen gedaan, hoewel er van tevoren niets was afgesproken. Gegierd van het lachen hebben wij om "Please don't go". Dat herinnerde ik mij nog vaag. John had het niet meer gespeeld sinds hij in de Cavern stond. Maar het ging geweldig. Daarna hebben wij nog maar wat aangeklierd en het publiek laten meedoen. Ik heb zelden zo goed geimproviseerd met de groep. "
Vind jij het krijsen van Yoko echt leuk?
Zappa: "Eigenlijk heb ik hetzelfde probleem als John. Het strijkt tegen de haren in, volgens mijn gehoor. Maar ik moet toegeven dat het in de muziek van de Mothers soms wel goed past. En John laat haar maar. Hij houdt van haar."
Is het waar dat de rest van de groep vaak niet weet wat er gespeeld gaat worden en dat jij dat terplaatse beslist?
Zappa: "Dat is ook zo'n sprookje. Vroeger heb ik wel eens op het laatste moment beslist wat we gingen spelen. Met de oude Mothers kon dat gemakkelijk. Het was een rotzooitje met oneindig veel geimproviseer. Nu gaat het meer langs gebaande paden en zit het muzikaal veel beter in elkaar. De rest weet nu donders goed wat er gespeeld wordt, want als ik een nummer aankondig, weten ze precies of het twintig of vijftig minuten duurt. En dat improviseer je niet maar zo eventjes. Soms hebben Howard en Mark b.v. niet zoveel zin in een bepaald nummer. Als de rest het dan om het even is wat wij spelen, spelen wij wat Mark en Howard graag willen. Een andere keer gaat het zo goed. Dan zouden wij het liefst al het repertoire in éen keer wegspelen. Dat zou nu neerkomen op een uur of vier. Dan heeft opeens niemand meer voorkeur. Ik ook niet! "
Vroeger had je het niet zo op de Turtles. Nu heb je liefst drie man in de groep.
Zappa: "Ik krijg dat steeds voor mijn voeten gegooid. Ik hoef toch niet steeds opgehangen te worden aan iets dat ik drie jaar geleden heb gezegd. Trouwens de beste manier een groep te krijgen die net zo goed is als de Turtles waren is om zoveel mogelijk ervan in de Mothers te halen. Voor de rest moet men die opmerking van toen nu maar eens vergeten."
Read by OCR software. If you spot errors, let me know afka (at) afka.net