Zappa gelooft dat meer popgroepen in de filmbusiness zullen gaan
By Willem Hoos & Robert Briel
Terwijl "200 motels" in Nederland nog in roulatie moet komen, kunnen we je nu al vertellen dat Frank Zappa al geruime tijd met een nieuw filmprojekt bezig is. Het gaat "Billy the mountain" heten en heeft als onderwerp de liefdesrelatie tussen een berg (Billy) en en boom (Ethel). Boom en berg gaan op vakantie door Amerika en beleven de dolste dingen. Zappa heeft voor de film al 20 tot 30 minuten prachtige muziek gemaakt, die hij tijdens zijn concert in de Rotterdamse Ahoyhal voor het eerat in Europa ten gebore bracht.
Gedetailleerde informatie over het filmprojekt wilde Zappa bij zijn recente bezoek aan ons land niet geven, omdat alles nog aan verandering onderhevig is. Over "200 motels", waaraan in deze muziekkrant al uitgebreid aandacht is besteed, wilde hij wél praten. In het Amsterdamse Howard Johnson Hotel stelden we hem enkele vragen:
--- Wat was het oorspronkelijke plan voor "200 motels"?
Zappa: "Ik had een enorme hoeveelheid orkestmuziek geschreven tijdens de toernees, die ik met de Mothers de afgelopen jaren heb gemaakt. Dat was nog in de tijd dat ik betrekkelijk rustig in mijn hotel kon blijven zitten en niet, zoals nu, 14 interviews in 5 uur behoefde af te staan. Toen kwam ik in Holland en het was de bedoeling dat de VPRO er een speciaal televisieprogramma van zou maken. Edo de Waart zou de muziek dirigeren. Ik been een paar keer terug gekomen om het met hem te bespreken. Maar toen deden zich verschillende moeilijkheden voor. De belangrijkste daarvan was dat de studio niet groot genoeg was voor het orkest. Het zag er naar uit dat het hele projekt niet zou doorgaan, maar gelukkig toonde United Artists belangstelling. Die wilde er wel een film van maken."
--- De film is nogal op een onconventionele manier opgenomen. Er is gebruik gemaakt van videotape. Kan je daar wat meer over vertellen?
Zappa: "Het videosysteem stelde ons in staat de muziek live op te nemen terwijl de opnamen gemaakt werden. Dat we dit systeem hebben gehanteerd, had te maken met het geld en de opnametijd, die voor de film waren uitgetrokken."
--- De film is opgenomen in Engeland, maar "Centerville", waar het verhaal zich afspeelt, moet toch een typisch dooranee Amerikaans stadje voorstellen?
Zappa: "Nee, Centerville kan een stadje op elke willekeurige plaats ter wereld zijn. Waar het zo vervelend is, dat je al je fantasie nodig hebt om te kunnen blijven bestaan. Ik ken heel wat Centervilles. Er zijn er ook verschillende in Europa."
--- Ja, maar de meeste mensen zullen toch gauw over Centerville als een Amerikaans stadje denken. Had de film dan niet beter in Amerika opgenomen kunnen worden?
Zappa: "Nee, wan het videosysteem, dat hier in Europa wordt gebruikt (het 625-lijnen PAL-systeem), kont beter op film over dan het Amerikaanse systeem.
Ik ben het toch wel met je eens dat de film voornamelijk op Amerikaanse toestanden is afgestemd, dat lag natuurlijk ook wel voor de hand, en dat heeft in sommige gevallen wel moeilijkheden opgeleverd. Vooral op het gebied van de rekwisieten lag het niet gemakkelijk. Als we een brievenbus nodig hadden, moesten we duidelijk om een Amerikaanse brievenbus vragen, want anders kwamen ze met een Engelse aan. Een kasregister hebben we speciaal uit Amerika moet en laten overkomen."
--- Hoe zijn tot nu toe de reacties op "200 motels"?
Zappa: "In de States draait de film nu sinds een maand. Hoe de reacties precies zijn, weet ik niet, maar dat zit geloof ik wel goed, want ik heb gehoord dat hij steeds voor volle zalen wordt gedraaid. Ik heb ook gehoord dat de film het moest aanslaat bij studenten en middelbare scholieren en dan vooral bij jongens. Waarom dat zo is weet ik niet."
--- Hoe denk je dat de reacties in Europa zullen zijn?
Zappa: "Ik denk dat hier meer dan in Amerika op de artisticke aspecten zal worden gelet. Een Amerikaan gaat gewoon naar de bioscoop en denkt daarbij niet te veel na, maar een Europeaan is volgens mij veel analytischer ingesteld en let meer op de esthetische merites.
Ik geloof dat een dergelijke benaderingswijze hier ook opgaat voor onze concerten. Dat is vooral in Holland zo, onze muziek wordt hier erg goed begrepe."
CENSUUR
--- Binnenkort is "200 motels" in verschillende Europese landen te zien. In de film komen een aantal controversiele dingen voor. Denk je dat hier censuurproblemen uit kunnen voortvloeien?
Zappa: "Ik heb al gehoord dat die moeilijkheden in Frankrijk te verwachten zijn. Daar zitten ze met de vertaling van verschillende passages nogal in hun maag. Ze schijnen het bijvoorbeeld moetlijk te henneb met de vertaling van "Penis Dimension".
Daar zullen ze wel een fatsoenlijk woord voor uitvinden. Het is trouwens toch wel een voorwaarde behoorlijk Engels te vestaan om de film goed te kunnen begrijpen."
--- Hoe zat het met de vrijheid, die je van United Artists kreeg? Heeft dat nog moellijkheden opgeleverd?
Zappa: "Helemaal niet. Ze gaven geld voor de realisatie en ik leverde het eindprodukt in en verder hebben ze zich nergens mee bemoeid. Dat is me voor 100 procent meegevallen."
--- Denk je nu dat meer filmmaatschappijen popgroepen in staat zullen stellen om op deze manier films te gaan maken?
Zappa: "Ja, je kunt hier van een doorbraak spreken. Als "200 motels" een commercieel success wordt, dan zullen zeker ook andere filmmaatschappijen met popgroepen gaan onderhandelen. Ik durf te voorspellen dat er binnen een jaar nog 3 van dergelijke films zullen uitkomen. Of het allemaal goete film zullen worden, is natuurlijk de vraag?"
--- Geloof je dat jouw groep nog steeds een bedreiging vormt voor de Amerikaanse samenleving?
Zappa: "Toen "Uncle Meat" uitkwam, zaten daar verschillende passages in, waarvan de mensen-nogal schrokken. Bijvoorbeeld dat onderdeel, waarin een meisje zegt dat ze naar Europa was gegaan om zich te laten naalen. Een heleboel mensen vonden dat zolets niet op een plaat mocht verschijnen.
Van wege die schokeffecten was het album lang niet overal in Amerika verkrijgbaar. Op "200 motels" komen in feite dezelfde aanstoot-gevende dialogen voor, maar het verschil is dat hierover niks wordt gezegd. De plaat is gewoon overal in de States te koop. Dat komt volgens mij omdat de tijden veranderd zijn."
--- Ben je het er mee eens als gezegd wordt dat je een soort instituut bent geworden?
Zappa (zeer gedecideerd): "Nee, beslist niet. Iedereen, die dat zegt, heeft ongelijk."