De prikkeldraadversperringen van Frank Zappa
By Roberto Palombit
Een onderzoek naar de loopgraven en wandelgangen van The General Scrutinizer.
[ ... ] meest conservatieve krachten opnieuw hun standpunt moeten bepalen.’
KATHOLIEKE MEISJES
Ik heb begrepen dat Joe’s Garage aanvankelijk geen rock-opera was?
‘Dat klopt, het is begonnen met Joe’s Garage en Catholic Girls. Daarna zijn we blijven opnemen totdat er zeventien nummers op de band stonden die wel iets met elkaar te maken hadden. In een weekend heb ik toen het verhaal geschreven dat alle nummers tot één geheel smeedt. Vervolgens hebben we alle nieuwe dingen ingespeeld. Ik heb sommige teksten iets moeten veranderen en de Central Scrutinízer ingesproken.’
Je hebt nogal problemen gehad met de Anti Defamation League over de pittige tekst van Jewish Princess.
‘De ADL is een erg publiciteitsgeile instelling, eigenlijk een public relations company van een complete etnische groep. Hun doelstelling is een puur, perfect homogeen imago van joden te bewerkstelligen. Dat is belachelijk, ieder mens is anders. Af en toe pikken ze iemand uit om hem met stront te besmeuren en nu was ik kennelijk aan de beurt. Het is een gevaarlijke vereniging!’
Ben je niet bang dat de parts je in de bar zal doen nu Catholic Girls op single uitkomt?
‘Als dat zou kunnen! Dat zou een perfecte publiciteitsstunt zijn. Iedereen verwachtte dat ik met dit nummer nog grote problemen zou krijgen, dat ik voor de inquisitie zou worden gesleept. Er is niets gebeurd.’
Frank zou alsnog op de pijnbank terecht kunnen komen als hij zijn idee voor de promotie-film van Catholic Girls kan realiseren: het leek hem aardig om een tiental katholieke meisjes in witte jurkjes met kniekousjes en lakschoentjes aan even zovele heren te laten pijpen. Dit op lokatie gefilmd en wel enige seconden voor iedere bekende Europese kathedraal!
Het belangrijkste thema van Joe’s Garage is de anti-religie.
‘Dat vind jij! Het is ’n element, niet het belangrijkste. De bekering van Bob Dylan is veel anti-reliaieuzer dan Joe’s Garage.’
Je twijfelt aan Dylan’s integriteit?
‘Vind je dat hij ooit integer is geweest met zijn ‘protestsongs’? Het zit zo. Deze generatie had geen belangstelling meer voor Dylan. Zijn platen gingen steeds minder lopen. Dus bekeert Bob zich tot het christendom en opent daarmee een gigantische nieuwe markt die hem nog nauwelijks kent: de reli-markt. Vergis je ‘niet in de grootte ervan. Maar zo zit dat. Waarom zou hij zich anders niet tot de joodse leer hebben bekeerd? Een te klein verkoopterrein misschien?’
Zie je de religie als hèt grote gevaar?
‘Er zijn drie dingen die destructie, dood, oorlogen etcetera veroorzaken: geld, sex en religie. Als je teruggaat tot de essentie der dingen zul je zien dat deze drie op een bepaald punt samenkomen. Wat geld in de wereld betekent, is duidelijk. Door sex kunnen vrouwen mannen verleiden domme dingen te doen; als ze maar op hetgaatje mogen dan doen mannen alles. Hoeveel oorlogen uit het verleden zijn niet veroorzaakt door of om vrouwen? Ik zeg het nu misschien iets te simpel, maar zo zit dat.’
In de film vertelt hij dit verhaal in parabelvorm: God maakte bij de schepping drie fouten: hij schiep de man, de wo-man en de poedel. De vrouw spoorde haar man aan hard te werken zodat ze mooie dingen kon kopen. De vrouw kocht een poedel, die haar op gezette tijden klaarlikte, zodat de man zelfs sexual overbodig werd.
‘Religie is verreweg het grootste kwaad en de belangrijkste oorzaakvan problemen. Recente voorbeelden hoef ik je, neem ik aan, niet te geven. Religie houdt in dat alles mag, mits je regelmatig naar de kerk gaat. Religie is een middel om mensen volgzaam en dom te houden. Men wil immers niet dat je nadenkt. Je moet geloven, dan kom je in de hemel; een beloning die je ook maar weer voor zoete koek moet aannemen. Het is ongelooflijk dat mensen daar intrappen. Het is natuurlijk niet vreemd dat regeringen achter religie staan, het helpt hen de meute in het gareel te houden.’
Regeringen en religies houden de mensen bewust dom?
‘In wezen is het natuurlijk ieders eigen schuld want wie kiest de regering? Het volk. Men begrijpt echter niet dat, als iemand eenmaal in de regering is gekozen, hij daar voor zichzelf zit en niet voor de mensen die hij vertegenwoordigt.’
Democratie is volgens jou dus een fout systeem?
‘Democratie zou fantastisch zijn als het werkte, maar het heeft nog nooit zo mogen zijn. Echte democratie is pas mogelijk wanneer iedereen een gelijkwaardige opleiding heeft en in staat is de vage beloftes van regeringen op hun waarde te kunnen beoordelen.’
Kennis Is Macht?
‘Zo wordt het wel eens uitgedrukt. Politici worden momenteel gekozen op onlogische gronden; omdat ze religieus zijn of zo goed met hun echtgenote overweg kunnen. Ze hebben mij wel eens gevraagd, politici te ondersteunen; ik ben er echter nooit op ingegaan. Ik geloof niet in bewegingen, ik geloof alleen in mezelf.’
MONGOLEN
Op Joe’s Garage krijgt iedereen een beurt. Ook de nieuwe popmuzikanten en de muziekjournalisten.
‘Punkgroepen speelden accoordenreeksen die men in de jaren vijftig en zestig al tot in den treure had gebruikt. Ze speelden zelfs complete oude nummers na, maar dan op een amateuristische, ruwe manier. De opvatting had post gevat, dat het er niet toe doet, welke tonen je speelt, dat het alleen om de energie gaat. Doordat journalisten er achter gingen staan, kregen incompetente mensen een kans en ontstonden er ongelooflijke mongoloïde groepen. New wave is wat anders; daar zitten prima bands bij, maar nieuw is het niet. Het blijven jaren zestig-accoordenreeksen, veelal gespeeld met behulp van de elektronika. Dit koppelt men aan semi-abstracte teksten, omdat de echte lovesong tijdelijk niet meer in is.’
Jij gebmikt ook vaak accoordenreeksen uit die tijd en doo-wop-vocalen. Wat is het verschil tussen jou en new wave?
‘Ik pretendeer niet, nieuw te zijn! Ik gebruik bovendien een bepaalde vorm omdat het bij een nummer past. Als ik in Joe’s Garage over zo’n typisch garagebandje zing, dan ligt het voor de hand om gebruik te maken van die begin jarenzestigstijl. Ik gebruik het ‘jasje’ dat een bepaald nummer goed staat. Begrijp me overigens niet verkeerd: ik vind het prachtig om in New York naar dat soort mongoloïde bands te kijken. Dát is pas uit.’
Is er in de hedendaagse klassieke avant-garde wel iets nieuws gebeurd?
‘Ook niet echt, ik heb het allemaal al eens gehoord, en beter. Ik heb dan ook helemaal geen zin om als verdediger op te treden van de avant-garde in de ‘serieuze’ muziek; dat is de hoek waarin ze me altijd drukken. Negen en negentig procent van wat er in die sector gebeurt, is shit. Critici durven dat niet te schrijven, omdat ze bang zijn, niet serieus te worden genomen, maar neem van mij maar aan dat het merendeel kut is. Veel avant-gardecomponisten maken bijzonder inferieure muziek en verzinnen dan een theorie om die muziek te rechtvaardigen. Die theorie is vaak interessanter dan de muziek. Omdat moderne muziek vaak erg abstract is, durven critici het niet af te kraken; ze zijn bang hun vingers te branden.’
Kun je me vertellen of er in de jaren zeventig dan wel iets nieuws is gebeurd?
‘Mijn mening is niet zo relevant, ik ga bijna nooit uit en koop nooit platen. Het enige nieuwe dat ik heb gehoord, zijn enkele dingen van mezelf en een paar nummers van Captain Beefheart.’
Waar luisteren je kinderen eigenlijk naar?
‘Mijn oudste dochter Moon Unit van twaalf is eigenlijk de enige die platen koopt. Ze houdt van disco (grijnst). Ze heeft onlangs On The Radio van Donna Summer en de laatste Abba-elpee gekocht.’
Wat vinden ze van papa’s muziek?
‘Ze luisteren er heel soms naar. Moon Unit houdt van Ruben And The Jets (gemaakt voordat ze werd geboren! — RP), die hoorde ze twee weken geleden voor het eerst en ze was zeer verrast. Mijn jongste zoon, Ahmet Rodan, houdt van Baby Snakes en Why Does It Hurt When I Pee. Mijn oudste zoon Dweezil luistert graag naar Bobby Brown Goes Down. De jongste aanwinst is pas vijf maanden en ze heeft me nog niet verteld wat ze goed vindt.’
Er was tot voor kort sprake van twee cassettes, Läther. De muziek hiervan is grotendeels ondergebracht op Zappa In New York, Studio Tan, Sleep Dirt, Orchestral Favorites en Sheik Yerbouti. Dat project is dus van de baan, maar hoe zit het met die cassette met tien elpees die de werktitel The History Of The Mothers Of Invention heeft meegekregen?
‘Er zijn vorig jaar zeven elpees van mij uitgekomen en het zou dom zijn om nu ook nog met die cassette te komen. Misschien volgend jaar, het doet er ook weinig toe: het materiaal is over tien jaar nog waardevol. Wat er op staat? Materiaal van vóór de Mothers-periode, een repetitie van de eerste Mothers-line-up, die How Can I Be Such A Fool zingt, heel oud Captain Beefheart-werk. Ik heb het allereerste opgenomen Beefheart-nummer opde tape staan. Verder bestaat de cassette uit opnamen van de originele Mothers uit ’67, ’68 en ’69, overgebleven studiotracks, live-materiaal uit Europa en songs die ik met George Duke en Ruth Underwood heb gemaakt.’
Waar ben je de laatste tijd mee bezig geweest en wanneer komt je nieuwe elpee?
‘Ik heb een Broadway-achtige science fiction musical
geschreven, maar die ligt op de plank.
Ook daar is geen geld voor. Hetzelfde
geldt voor een optreden met het Weens Philharmonisch Orkest. We
zouden nieuw materiaal van mij uitvoeren, maar er zaten nogal
pittige partijen bij en het duurde langer dan men had gedacht om
alles in te studeren. Dat kostte dus meer en dat moest ome Frank
weer bijpassen. Toen is het afgeketst. Ze hebben hetzelfde ook
in Kopenhagen geprobeerd, maar ook dát mislukte. Mijn nieuwe
elpee zal in september uitkomen; hij ligt in principe al klaar,
maar het kan best zijn dat ik alsnog een totaal andere opneem.’
DE BESTE OPLEIDING
Je speelt tegenwoordig met muzikanten die gemakkelijk je zoons hadden kunnen zijn. Is dat nou niet vervelend?
‘Op 21 december ben ik 39 geworden en er zijn niet veel mensen meer van mijn leeftijd die voor niet al te veel geld willen toeren. Diegenen die kunnen spelen, zitten vadsig te worden in studio’s en die wil ik ook eigenlijk niet. Toeren sloopt je, ik ben daar het levende bewijs van (hij ziet er inderdaad pips uit — RP). Het is goed voor jonge, energieke musici. Het is natuurlijk moeilijk om met ze op niveau te discussiëren, ze weten van niks, maar dat hindert niet. Als ze maar kunnen spelen. Als ze iets niet kennen, neem ik ze mee naar huis en speel ze platen met een specifiek genre uit mijn collectie voor.’
Spelen met jou staat dus gelijk aan het volgen van een opleiding?
‘Het is een fantastische opleiding: in de eerste plaats betaalt de school jóu om te leren spelen, het is de beste scholing die er is en als je promoveert, ben je beroemd en kun je zelf een band beginnen. Welke muziekschool of welk conservatorium kan daar tegenop?’
Read by OCR software. If you spot errors, let me know afka (at) afka.net