Ik speel Frank Zappa
By Roberto Palombit
Als ik de deur van Frank Zappa's hotelkamer langzaam opendoe, word ik abrupt tegengehouden door de hand van Frank's 'gorilla'. Hold it man! Er wordt me duidelijk gemaakt dat ik in het halletje moet wachten, tot ik geroepen word. De kaalgeschoren expert in diverse oosterse gevechts-technieken vraagt quasi vriendelijk of ik toevallig voor Rolling Stone werk. Als ik ontkennend antwoord, zegt hij lachend dat ik daar blij om mag wezen, omdat ik anders nu al enige etages lager gelegen zou hebben. Frank hates Rolling Stone.
Er komt een genoegzame grijns op zijn gezicht, 'In de oorlog heb ik diverse mensen om zeep gebracht, dat is oorlog, dat hoort er bij'. Als body-guard heeft hij tot nu toe nog kunnen volstaan met het breken van armen en benen, om al te opdringerige mensen te weren. 'But if necessary, anytime'! Hij maakt enkele gebaren met zijn armen, die niets te raden overlaten. Sinds Frank Zappa in december '71 van het podium werd geslagen van de Londense Rainbow, is hij uiterst bang geworden voor fysiek geweld. Er loopt altijd wel één of andere dubiezue krachtpatser met al te losse handjes rond, om Frank te beschermen. Deze mogen hem niet uit het oog verliezen, daar anders de nieuwe verzekering, die Zappa moet dekken voor lichamelijk letsel, niet geldig is. Hij schijnt aan de val ook een soort trappen-syndroom overgehouden te hebben. In de kontrakten zijn tegenwoordig speciale bepalingen opgenomen, met betrekking tot de grote en de breedte van de treden en leuningen van de podiumtrappen. Als dat maar goed gaat!
In Londen wil Frank geen voet meer aan wal zetten, na het incident. Hij liet ook drie uitverkochte konserten in Spanje afzeggen, omdat hij had gehoord dat er rellen zouden zijn. Dezelfde reden dus, waarom multi-nationals zich niet in een bepaald land willen vestigen, omdat ze bang zijn dat hun produktie er onder zal leiden.
'Weet jij ook waar ik hier in Amsterdam vagina-irrigators kan kopen', vraagt me de pers-agente van WEA, de maatschappii die Zappa's label in Nederland vertegenwoordigt. Als ik haar verbaasd aankijk, verduidelijkt ze: 'Je weet wel die rubberen waterzakken met een slang eraan, om je vagina schoon te spoelen'. Ik wist dat het tijdens tournees van Zappa altijd een dolle boel was, maar dat het zover zou gaan, nee. Als ze ziet dat ik het verkeerd ga opvatten wat heet verkeerd – legt ze uit dat Frank ze nodig heeft voor de act van die avond.
Gerustgesteld kan ik eindelijk naar binnen lopen, waar ik aan Frank wordt voorgesteld. Hij ziet er gezonder en langer uit dan het beeld dat je van hem krijgt via foto's. Hij schenkt zichzelf een kop koffie in en kijkt op een manier van, als jij ook koffie wilt dan moet je roomservice maar bellen, deze kan is helemaal voor mij. Frank maakt een zeer verveelde indruk en beantwoordt iedere vraag zakelijk en kort als een soort komputer. Vooral de vragen die hem al eens eerder gesteld zijn krijgen een antwoord., dat woordelijk eksakt overeenkomt van die van eerder gepubliceerde interviews.
– Waarom haat je Rolling Stone zo?
'Omdat ze je woorden niet eksakt weergeven. Ik lees dingen in dat blad, die ik nooit gezegd heb en lijnrecht tegenover mijn ideeën staan. Bovendien weet ik zeker dat ze kontakt onderhouden met bepaalde regerings-instanties waar ik meer dan vies van ben. Ik wil er verder niets over zeggen omdat ik er nog geen sluitende bewijzen voor heb'.
KAPPER
– Was jouw vader ook terrazzo-werker of ijsko-man?
'Nee, hij kwam van Sicilië naar de States en begon er toen als kapper. Later is hij neuroloog, wiskunde- en geschiedenis-leraar geweest en deed nog vele andere maffe dingen. Behalve Italiaans had hij ook nog Grieks, Frans en Arabies bloed in zijn aderen'.
– Spreek je nog Italiaans?
'Nee, ik spreek alleen Engels en dat kan ik verrekte goed. Ik lul vreselijk goed in het Engels, dat doet niemand me na. Daar ben ik echt fantasties in. Voor mij is die taal voldoende, ik woon in Amerika en daar voel ik me op m'n gemak'.
– Ben jij een echte Amerikaan?
'Ik woon er. Maar als je die mensen bedoelt met een kamera om de nek en shorts aan die molens, grachten, klederdrachten, bloemen, kaas, klompen en grappige kleine huisjes willen fotograferen, dan zeg ik nee. Je kent de echte Amerikanen toch wel. In Frankrijk gaan ze naar de Eifeltoren, in Denemarken naar de Porno-shops, in Zweden willen ze blonde wijven zien, in Spanje stierenvechten en ga zo maar door'.
VISUELE MUZIEK
– Op de hoes van 'Hot Rats staat: this movie for your ear', zie jij je muziek als een film?
'Ja, ik zie bepaalde beelden bij mijn muziek, waarvan ik hoop dat andere mensen die ook zien. Ik maak muziek als iemand anders een film. Ik begin met een paar shots en door die gedeélten krijg ik nieuwe ideeën voor de volgende passages. Dat is dus iets anders dan wat de klassieke komponisten met programmamuziek bedoelen. Ik maak als het ware een muzikale collage'.
– Jouw muziek is nogal komlex, schrijf je alle instrumenten uit op papier?
'Dat doe ik nooit, je moet het toch gewoon spelen wil het nummer gaan eksisteren. Hoe kun je een beeldhouwwerk uitschrijven?'
– Het zou je veel tijd besparen, hoe lang duurt het wel niet voordat je er een nummer in hebt zitten?
'Nou we oefenen acht uur per dag, zes dagen in de week en dat minimaal een maand lang, voordat we op tournee gaan en dan kunnen de meeste musici hun partij nog niet spelen. Aan het einde van de tournee kunnen ze dat wel, maar dan is het te laat, dan beginnen we weer aan nieuwe nummers, voor de volgende toer!'
– Je speelt iedereen dus zijn partij voor?
'Ja, toon voor toon. Ik heb bijna nooit het volledige nummer in mijn hoofd zitten. Vaak kom ik pas op partijen als we al iets ingespeeld hebben. Je kunt n.l. wel iets in je hoofd hebben zitten, maar dat wil nog niet zeggen dat er musici zijn die dat kunnen spelen. Vaak lukt het niet en dan moet ik een nummer veranderen. Er zijn musici die vlug en accuraat spelen, maar die kunnen niet improviseren, anderen kunnen funky spelen maar niet klassiek en vice versa. Ik moet dus voor ieder nummer de geschikte mensen vinden. Jij laat je haren toch ook niet knippen door een terrazzo-werker!'
– Het gaat jou niet enkel om techniek maar ook om personality?
'Tuurlijk, als ik twee fantastiese drummers tot mijn beschikking heb, dan zal ik eerst hun personality moeten ontleden om te zien, wie er voor een bepaald nummer geschikt is. Perfekte musici bestaan niet. Ik heb vaak met klassieke musici gewerkt, die een konservatorium opleiding hadden, maar ook die konden niet alles spelen. Ze misten vaak de goeie feeling'.
– Jij bent een autodidakt?
'Ik ben begonnen met het analyseren van vele soorten muziek.
Net zo lang tot ik door had, hoe die muziek in elkaar zat. Dat is een lange weg'.
– Je nummers zijn ritmies komplex, maar je soli zijn altijd in vieren.
'Ja, dat komt meestal door de andere musici. Als ik in een andere maatsoort soleer en zij kunnen me niet volgen, dan heb je daar niets aan. Ik heb b.v. zelden eenritme-sektie gehad die begreep wat ik bedoelde. De musici waren individueel wel goed, maar meestal pasten ze niet bij elkaar en speelden ze niet als één sektie. En dan is er nog een groot verschil tussen musici die goed in een studio kunnen spelen en echte live-performers. Beiden hebben n.l. een verschillende techniek'.
TONEEL SPELEN
– Je teksten zijn erg maatschappij-krities, heb je een bepaalde boodschap?
'Nee, zo zie ik de dingen. Je kunt de wereld niet veranderen door middel van muziek. Ik kan enkel op kleine schaal mensen beinvloeden'.
– Je stopt weinig persoonlijke emoties in de teksten.
'Wie wil er nou serieus zijn en met zijn eigen emoties te· koop lopen. Ik niet. Ik vind het leuk om te ouwehoeren, Als jij zou mogen kiezen tussen de brave intelligente jongen uithangen, die altijd serieus was en iemand die veel plezier maakte in zijn leven, waarvoor zou jij dan kiezen??'
– Ik zou proberen mezelf te zijn en te handelen zoals ik me op dat moment zou voelen.
'I rather have a good time'. (zeer gedecideerd).
VROLIJKE JONGEN
– Je speelt dus de vrolijke jongen?
'Op het moment dat ik vertrek voor een tournee, speel ik dé Frank Zappa die iedereen kent en graag wil zien.
Dat heeft niets te maken met mijn privé-leven, daar heeft niemand iets mee te maken. Ik ben gewoon een popmuziekant, misschien lig ik een beetje scheef, maar ik doe gewoon mijn werk. Ik speel Frank Zappa, net zoals jij hier de journalist speelt, we spelen allemaal een rol. Ik heb het gelukkig in de gaten'.
– Ik speel hier nu de journalist, omdat jij voor dé Frank Zappa speelt. Ik zou net zo lief in een café een ongekompliceerd praatje met je willen maken, maar zou jij daar de tijd voor nemen?
'Oh, ik praat heel vaak met mensen in kroegen, als ze naar me toe komen ben ik altijd bereid tot een gesprek. Nu zit ik toevallig tot mijn nek in het werk en heb ik geen tijd om te gaan stappen, maar anders'.
– Het lijkt me behoorlijk vervelend om steeds voor Frank Zappa te moeten spelen?
'Oh, I like it'.
– Waarom geef je nog interviews?
'Er zijn nog steeds een hoop mensen die niet weten wat ik doe. Dan kunnen ze tw dingen doen, naar een konsert gaan kijken of een interview lezen. Ik geef honderden interviews per jaar. Ik beantwoord precies wat men wil weten en de mensen lezen erover. Dat is erg funktioneel. Kijk mijn muziek wordt niet bepaald veel op de radio gedraaid en als ze een elpee van me opzetten dan is dat 's nachts wanneer niemand luistert. Daarom is het noodzakelijk dat ik interviews geef'.
APOSTROPHE
– In het boek van Rolf-Ulrich Kaiser, staat dat jij had gezegd dat de Beatles enige nummers van je gestolen hadden?
'Oh ja, nou dat heb ik nooit gezegd. Rolf-Ulrich Kaiser is een slechte journalist en hij zal het wel verkeerd begrepen hebben. Ik heb gezegd dat de Stones en Beatles door mijn muziek beinvloed zijn, dat ik dat in bepaalde nummers kon horen'.
– Wat vind je van die muziek?
'Voor de mensen die er van houden is het goede muziek. Zelf vind ik drie Beatles- en vijf Stones-songs aardig'.
– Je bent vooral bekend als komponist, voel je je ondergewaardeerd als gitarist?
'Natuurlijk, ik ben een goede gitarist, maar daar wordt niet over geschreven. Journalisten schrijven enkel over Zappa de komponist en niet over mijn gitaarspel. Gelukkig speel ik niet voor kritici'.
– Jack Bruce vertelde me dat je op 'Apostrophe' Eric Claptontje aan het spelen was, dat je als Cream wilde spelen?
'Zei die dat, nou dat is dan zijn mening .... (Neemt meteen een verdedigende houding aan). De gitaarsolo op de plaat is niet dezelfde die ik met hem in de studio speelde, want hij speelde zoveel tonen en zo hard dat het onmogelijk was om te soleren. Ik heb de solo later opnieuw ingedubd in New York. Ik kon de bas bij de mix ook niet wegdraaien, omdat alles met open mikrofoons was opgenomen en de bas stond dicht bij de drums. Er kwam alleen al genoeg lawaai door via de druk-mikrofoons'.
– Maar waarom nam je zo'n nummer op, dat heeft toch niets met de muziek van Frank Zappa te maken?
'Dat is niet waar, dat is helemaal niet waar. We waren toen in New York, Jim Gordon zat bij mij in de groep en hij kende Jack. Jim stelde toen voor om te gaan jammen met Jack'.
– Ik vind dat nummer erg veel op Cream lijken.
'Ik niet. Dit is veel beter. Heb je Cream wel eens gezien? Dat was echt een komplete chaos. In 1968 heb ik met ze gespeeld en het was een chaos. Drie mensen die probeerden samen muziek te maken en het lukte niet. In mijn konsept proberen de musici samen muziek te maken, we spelen niet zomaar wat door elkaar'.
– Waarom dirigeer je op het podium, ik neem aan dat de andere musici hun partij kennen?
'Nu doe ik dat niet, maar bij sommige line-ups was dat nodig. Howard Kaylan en Mark Volman b.v. improviseerden veel op het toneel en dan moet er iemand zijn die een teken geeft wanneer de groep weer moet inzetten. Nu spelen we totaal anders. Ik ben met een kleine bezetting gekomen, zodat ik de kans heb om me meer met gitaarspelen bezig te houden, en langer kan improviseren. Mensen denken altijd dat mijn muziek helemaal gearrangeerd is, maar dat is niet waar, minstens vijftig procent is geimproviseerd. Alles klinkt zo goed omdat ik zo goed dirigeer'.
ROLSTOEL
– Je werd in Londen van het toneel gesmakt, wat gebeurde er precies?
'Er kwam één of andere idioot het podium op en hij sloeg me er af. Hij sloeg me in de orkestbak van de Rainbow, enige meters lager. Hij gaf later diverse redenen op aan kranten waarom hij het had gedaan. Ik zou naar zijn vriendin gekeken hebben, wat onzin is, daar ik door de spotjes het publiek helemaal niet kan zien. In een andere krant verklaarde hij, dat hij mij gemolesteerd had, omdat ik hem geen waar voor zijn geld gegeven had. In ieder geval sloeg hij me van het podium af, ik ontwrichtte mijn kin, brak mijn neus, twee ribben en een been, had wonden in mijn gezicht en aan schouders en diverse andere verwondingen'. Afijn ik heb een maand in het ziekenhuis gelegen en daarna nog negen maanden in een. invalidewagentje gezeten. Alles bij elkaar heb ik meer dan één jaar niet op kunnen treden. Dat was niet zo'n leuke ervaring, het is vreselijk om zelf niet te kunnen bepalen waar je heen gaat, maar afhankelijk te zijn van andere mensen'.
SEX
– Nadat je weer opgeknapt was, maakte je 'Overnite Sensation', de nummers op deze elpee waren nogal sexueel getint, was dat jou manier om de opgekropte energie te kanaliseren?
'De teksten van de Fillmore-elpee waren veel sexueler ...'
– Dat waren meer de grappen tussen de nummers, de nummers zelf waren dat niet.
'Ach, al mijn teksten zijn altijd sexueel getint geweest. Vanaf Chunga's Revenge begonnen sommigen mij een sex-maniak te noemen en dat ben ik ook. Ik ben een geboren sex-feniks. Ik schrijf die teksten omdat niemand erover schrijft en toch is het nodig om er over te schrijven'.
– Maar je vind het zelf toch ook leuk om er over te schrijven?
'Natuurlijk is het grappig om nummers over sex te schrijven. Wat me echter opvalt is, dat journalisten daar altijd een bijzondere belangstelling voor hebben. Het lijkt wel een obsessie voor ze. Bij het gewone publiek heb ik daar nooit last meegehad, die vonden het altijd prachtig. Het publiek vraagt nooit waarom. Ze vinden het gewoon mooi en bewegen zelfs op en neer onder die nummers. Door journalisten ben ik nu al jaren aangevallen om die sexueel getint teksten'.
– Ik val je helemaal niet aan, sex is een specifiek onderwerp, dat telkens in je teksten terugkomt en ik vraag me af waarom?
'Ik zal je mijn reden geven. Ik vind dat de mensen sex veel te serieus nemen. Ook de nummers die over bepaalde lichaams-funkties handelen zijn bloedserieus. Je kent die nummers wel, ze gaan allemaal over verliefd zijn, Love hurts en al dat soort bullshit. Dat is maf. Dat soort nummers konserveren de ongezonde mentaliteit die er nu nog heerst omtrent sex. Alles wat met je lichaam te maken heeft, wordt door de meeste mensen weggestopt. Je moet kunnen lachen om stinkvoeten, slechte adem en scheten.
In Amerika zijn hele industrieën opgebouwd rond de zorgen, die de mensen hebben over hun lichaam. Fabrieken terroriseren de mensen. Ze komen eerst met een bepaald produkt en dan maken ze de mensen wijs dat bijv slechte adem iets vreselijks is en dat je dat alleen met hun middel kunt verhelpen. De mensen trappen daar nog in ook. Ze weten helemaal niet waar het over gaat. Met sex is dat precies hetzelfde. Als iemand je zo kan manipuleren dat iets een obsessie voor je wordt, dan kan hij je ook een bepaalde richting in stuwen. Dit soort middelen wordt in de States veel in de politiek gebruikt. The government likes tot keep sex dirty. Dan kunnen ze bij verkiezingen zeggen, als jullie op mij stemmen dan zal ik deze hele stad van dit soort smerige toestanden ontsmetten en ik zal alle prostituée's laten arresteren. De mensen die het hier mee eens zijn – zij houden wel van sex maar willen niet dat iedereen ervan kan genieten – kiezen de candidaat die de pornoshops en de hoeren vervolgt. Dat gebeurt steeds weer in de States, op dit moment is zoiets in Los Angeles aan de gang. Dan zie je de hoofd-inspekteur van politie op de tv, die met zo'n serieus gezicht zegt: wij zorgen dat het voor elkaar komt, maar er gebeurt niets na de verkiezingen, want prostituees en pornoshops brengen veel geld in het laadje van de belastingen. Als je sex en andere dingen die met je lichaam te maken hebben, niet demystificeert, dan zal dat altijd een wapen in de handen van politici blijven'.
– Mensen die veel over sex praten, neuken over het algemeen niet zoveel.
Nou, dan moet je mijn vriendinnen maar eens vragen hoe het er mee zit. Ik ben een echte liefhebber'.
CAPTAIN BEEFHEART
– Op 'Bongo Fury'werk je weer samen met Captain Beefheart, wat vind je van hem als zanger?
'Hij heeft zijn beperkingen als zanger. Je moet veel geduld op kunnen brengen als je met hem wil werken, want het duurt nogal lang voordat hij iets onder de knie heeft. Hij is erg primitief, hij begrijpt mijn ideeën, maar niet de formule waarin ik ze gegoten heb'.
– Hoe krijg je bekende musici steeds weer zo gek, dat ze met je gaan spelen?
'Ze weten dat ik de beste baas ben die ze kunnen krijgen. Ze doen precies wat ik wil. I pay the bills and the Hotel, so I'm the Boss, and I'm the best. Ik ben verantwoordelijk voor de groep, als we slecht spelen dan kijken ze mij daar voor aan en niet de hele groep'.
– Je hebt nooit een hit gehad.
'Nee, ik kan het ook niet helpen dat de mensen een slechte smaak hebben. Bovendien aaien de pluggers de disc-jockey's niet over hun bolletjes voor onze platen. Dat doen ze enkel voor andere artiesten, die muziek maken die zij wel begrijpen'.
– Krijg je nog steeds moeilijkheden in de States als je bepaalde nummers live brengt?
'In sommige stadjes in het zuiden van de Verenigde Staten nog, waar je van die zgn. kuisheids-organisaties hebt. Ze uiten bedreigingen en zeggen dat ze bij het eerste de beste onpassende woord de elektriciteit afsluiten. Dat zijn waardeloze omstandigheden om onder te spelen. Pas nog in een museum, daar stonden vier politie-agenten te luisteren of ze onkuise dingen konden horen of zien'.
– Wanneer komt je nieuwe elpee uit?
'Hij wordt in juni in de V.S. uitgebracht. Ralphe Armstrong zal er misschien bas op spelen. Hij is echt een groot onontdekt baswonder. Er zullen enige klassiekerige nummers op staan en de rest zal bestaan uit nieuwè dingen'.